روش اِی بی اِی

Applied Behavior Analysis

بسیاری از روشهای درمانی کودکان اُتیستیک بر پایه اصول این روش تهیه شده اند.

 اصل مهم این روش این است که رفتارهائی که مورد تشویق قرار بگیرند

 احتمال تکرار و افزایش خواهند داشت و رفتارهائی که مورد توجه قرار نگیرند احتمال حذف شدن آنها وجود دارد .

اگر چه اِی بی اِی یک تئوری می باشد ولی بسیاری از مردم از این اصطلاح برای روشهائی که با این اصل کار می کنند استفاده می کنند .

 دو روش مهمی که بر پایه این اصل وجود دارند روش آموزش جزء به جزء و لوواس می باشند .

در روش آموزش جزء به جزء و روش لوواس هر تمرینی که به کودک داده می شود

شامل یک دستور به کودک ، یک عمل از طرف کودک و یک عکس العمل از طرف درمانگر می باشد

.این روش علاوه بر تصحیح رفتارهای کودک شامل آموزش مهارتهای جدید نیز از قبیل مهارتهای اولیه مانند

 خوابیدن و لباس پوشیدن تا مهارتهای پیشرفته مانند برخوردهای صحیح اجتماعی می باشد .

 این روش ، روشی بسیار دقیق و کامل است

.در این روش معمولاً کودک بین 30 تا 40 ساعت در هفته به صورت انفرادی با درمانگر دوره دیده کار می کند .

هر کار و مهارت جدید به اجزاء کوچکتری تقسیم می شود . هرگاه کار خواسته شده ازکودک به درستی انجام شود ،

 کودک مورد تشویق قرار می گیرد تا در کودک انگیزه تکرار آن و فرمانبری بیشتر شود .

 این روش با مخالفت هائی نیز روبرو شده است .

 برخی از متخصصین معتقدند

 که این روش به احساسات کودک لطمه می زند و مدت زمان آموزش آن در طول هفته تأثیرات ناخوشایندی بر خانواده میگذارد.

 به هر حال آمار و ارقام و تجربه نشان داده است که تکنیکهای اِی بی اِی نتایج مثبت و با ثباتی بر روی کودکان اُتیستیک داشته است.

PECS سیستم برقراری ارتباط از طریق تبادل تصویر

Pecs در سال 1985به عنوان یک دوره آموزش متناوب که به کودکان وبزرگسالان اتیستیک وگروهی دیگر که مشکل ارتباطی دارند

اجازه داد تا شروع کننده ارتباط باشند،ایجاد شد. این روش بر ارتباط و آموزش معنادارتاکید دارد

،چون معتقدند که یک چیز معنادار در فرد انگیزه وجود می آورد
یکی از سردمداران این نظریه باندی میباشد که شیوه هرم آموزش را مطرح کرد.

این هرم درپایه شامل: 
1.مشوق های قوی 
2.ارتباط معنادار اجتماعی
3.مشوق های قوی 
4.جلوگیری از رفتارهای نابهنجار

وابعادهرم شامل: 
1.تعمیم 
2.استراتژی های آموزشی 
3.طراحی آموزش موثر
4.کاهش و اصلاح اشتباها ت

اساس آموزش در PECS ابعاد این هرم می باشد. هدف از آموزش

 در این روش استقلال و زندگی مستقل می باشد. PECS دارای ?فاز می باشد:

فاز1: کودک یاد می گیرد ارتباط درست

 را از طریق تبادل تصویری که دارای بالاترین ارزش تشویقی برا یش می باشد،بر قرار کند.

 هدف اصلی دراین فاز آموزش تقاضا می باشد.

فاز?: کودک یاد می گیرد در ارتباط اصرار کند.

تا اینکه به جستجوی فعالانه تصاویر رفته و سپس به

 سمت شخصی(مربی) برای برآورده شدن خاصه خود حرکت کند.

هد ف ازاین فاز آموزش اصرار به کودک می باشد.

فاز1: کودک یاد می گیردکه به منظور انتخاب تصویری که نشاندهنده تمایل بیشترش به آن می باشد،

بین تصاویر تمایز غائل شود.هدف از این فاز آموزش تشخیص وتمیز می باشد. م

فاز2: کودک یاد می گیرد

از ساختار جمله برای بیان در خواست خود به صورت( من... می خواهم) استفاده کند. م

فاز3: کودک یاد می گیرد به سئوال( چه چیزی را می خواهی؟) پاسخ دهد. م

فاز4: کودک یاد می گیرد در مورد چیزهایی که در اطرافش می باشد

 به صورت خود مختار اظهار نظر کرده و به سئوالات پاسخ دهد. م

با ید توجه داشت که دراوایل این روش( فازهای اولیه) علاوه بر مربی وکودک، کمک مربی نیز حضور دارد.

و خانواده نیز در تمام این مراحل باید همکاریهای لازم را داشته باشد. م

برنامه ی آموزشی سان-رایز

 این برنامه توسط از سال 1983 خانواده ی کافمن و به نوع شدید اتیزم دچار شده است تهیه شد.

 Raun شدند پسرشان همکارانشان این برنامه ی خانگی

 را در اختیار صد ها خانواده ی دیگر و حتی افراد حرفه ای درمانگر اتیزم در سراسر دنیا قرار داده اند.

در روش سان-رایز،«والدین» درمانگران اصلی و شکل دهنده به برنامه ی آموزشی هستند.

در این برنامه به والدین آموخته می شود که به کودک خود عشق بورزند،

به او احترام بگذارند و او را «آنچنان که هست» بپذیرند،

تا از طریق این پذیرش کودک خود را به برقراری رابطه ای دو جانبه در محیط آرامش بخش خانه تشویق کنند

. تعلیم و آموزش این برنامه در «مرکز درمانی اتیزم امریکا»

در شفیلد و ماساچوست همانند دیگر مراکز آموزشی خارج از امریکا صورت می گیرد. م
این برنامه مشتمل بر سه بخش است: م
1- شروع برنامه ی آموزشی سان-رایز : شامل یک دوره ی آموزشی به مدت یک هفته برای والدین و درمانگران.

 آنان در این دوره ی کوتاه مراحل اساسی و روش های لازم برای انجام برنامه ی آموزشی
سان-رایز را فرا می گیرند.گذراندن این دوره پیش نیاز مراحل بعدی است. م
2- اجرای برنامه ی آموزشی سان-رایز به طور پیشرفته :این مرحله نیز در طول یک هفته انجام می شود

 و به معرفی روش های خاص و چالش های تجربه شده در برنامه های آموزشی خانگی مختلف می پردازد. م
همچنین در طول این مرحله،مربیان به تقویت روحیه و توان والدین می پردازند

 و آنان را در برنامه ریزی ویافتن اهداف مشخص برای کودکشان یاری می دهند. م
3- اجرای متمرکز و قسمت اصلی برنامه ی آموزشی سان-رایز: این مرحله مهمترین قسمت برنامه است

که در طول یک هفته انجام گرفته و علاوه بر والدین شامل فرزندانشان نیز می شود.مربیان برنامه آموزشی،

 هشت ساعت در روز به آموزش کودک می پردازند و همچنین با استفاده از یافته های خود در هنگام آموزش کودک ،

به راهنمایی والدین او برای دستیابی به اهداف تعیین شده برای کودک مشغول می شوند. م
علاوه بر آنچه ذکر شد،موسسه ی سان – رایز به انجام مشاوره ی تلفنی و آموزش از طریق نوار ویدئویی نیز می پردازد

 تا بدین وسیله برای والدین و مربیان،حداکثر بازده در کار با کودکان اتیستیک را فراهم کند.م

اطلاعات بیشتر در مورد برنامه ی آموزشی سان-رایز: م

1-877-766-7473 داخل امریکا : م

001-413-229-2100 خارج از امریکا : م

درمانهای رژیمی و داروئی

از آنجائی که اُتیسم یک طیف از بیماریهای مشابه است

 نمی توان گفت که یک درمان خاص برای همه این طیف می تواند مؤثر باشد .

 ولی به هر حال متخصصین و خانواده ها به این نتیجه رسیده اند

 که با استفاده از چند روش درمانی و یا ترکیبی از آنها می توان به کودکان اُتیستیک کمک کرد

 تا رفتارهای اختلالی آنها بهتر شده و عملکرد کلّی آنها پیشرفت کند . این ترکیب درمانی می تواند

 ترکیبی از روشهای روانشناسی و داروئی باشد . تاکنون داروئی یافت نشده است که از بروز اُتیسم جلوگیری کند

 و یا اینکه آنرا درمان کند ولی متخصصین و خانواده ها به تجربه دریافته اند

که بعضی از داروهای استفاده شده در بیماری های دیگر ،

 در بهبود بعضی از اختلالات اُتیسم مؤثر می باشند . همچنین مشاهده شده است

 که تغییرات رژیم غذائی و افزودن برخی ویتامین ها و موادمعدنی

 می تواند در بهبود برخی از اختلالات اُتیسم مؤثر باشد

.در طی ده سال گذشته تحقیقات زیادی در این مورد انجام شده

 که نتایج برخی از آنها حاکی از این است که افزودن برخی ویتامین ها

مانند ب6 و ب12 و همچنین حذف برخی مواد مانند گلوتن و کازئین از رژیم غذائی کودک می تواند

 در بهبود عملکرد سیستم گوارشی ، آلرژی ها و رفتارهای کودک تأثیر مثبت داشته باشد

. البته تمامی تحقیقات و بررسی ها این مطلب را به صورت علمی و قطعی ثابت نمی کنند . 

     تعدادی از داروهای بیماریهای دیگر وجود دارند که در مورد بعضی

از کودکان اُتیستیک اثرات مثبت نشان داده اند.

این داروها معمولاً در درمان بیش فعّالی ، اختلالات توجه ، و نگرانی در کودکان اُتیستیک مؤثر بوده اند .

در اصل می توان گفت هدف از استفاده دارو در کودکان اُتیستیک ،

 کاهش رفتارهای اختلالی در جهت استفاده بهتر و بیشتر کودک از جلسات درمانی می باشد

. سعی کنید در صورتی که متخصصین برای کودک شما دارو تجویز می کنند این سئوالات را از آنها بپرسید :

آیا این دارو اثرات جانبی در کودک خواهند داشت ؟ چه مقدار در طی روز باید استفاده شود ؟

 به چه نحو باید استعمال شود ؟

 در دراز مدت چه تأثیراتی خواهد داشت ؟

 چه کسی و چگونه تأثیرات این دارو را در کودک بررسی خواهد کرد ؟

آیا آزمایشات بخصوصی را قبل از استفاده این دارو باید انجام داد ؟

 آیا استفاده این دارو هم زمان با سایر داروها و ویتامین ها مشکلی نخواهد داشت ؟.

به هر حال به خاطر داشته باشید

 که استفاده از هر داروئی برای کودکان اُتیستیک باید

حتماً زیر نظر متخصص انجام شده و اثرات آن به دقت تحت بررسی باشد

 شاید بتوان گفت یکی از بیشترین ویتامین های استفاده شده برای کودکان اُتیستیک ، ویتامین ب می باشد .

این ویتامین در ساختن آنزیمهائی که مغز برای فعّالیت خود به آنها احتیاج دارد مؤثر است .

در 18 تحقیقی که در مورد این ویتامین انجام شده است نشان داده شده است

 که حدود نیمی از کودکانی که این ویتامین در رژیم غذائی آنها بیشتر شده بود ،

تأثیرات مثبتی در آنها به وجود آمده بود که این تأثیرات

 شامل بهبود رفتار ، بهبود تماس چشمی ، توجه بیشتر ، و افزایش توانائی یادگیری در این کودکان بود.

در بعضی از کودکان ، روغن جگر ماهی که حاوی مقادیر فراوانی ویتامبن های آ و د می باشد

 تأثیرات خوبی در افزایش تماس چشمی و بهبود رفتاری داشته است .

ویتامین س نیز در عملکرد بهتر مغز تأثیر دارد و استفاده آن در برخی از کودکان اثرات مثبت داشته است .

در صورتی که قصد استفاده از ویتامین ها را برای کودک خود داشتید می بایست

 حتماً با دکتر متخصص کودک خود مشورت نمائید

 و در صورت لزوم آزمایشاتی را انجام دهید تا مطمئن شوید

استفاده بیش از حد معمول این ویتامین ها اثرات جانبی و مخرب بر روی کودک شما نخواهد داشت .

 برخی از کودکان اُتیستیک در مورد بعضی از موادغذائی حساسیت هائی از خود نشان می دهند

 و حتی ممکن است در مورد آن آلرژی نیز پیدا کنند .

 ممکن است این حساسیت ها و آلرژی به صورت رفتارهای اختلالی در کودک بروز کنند

.گزارشهای فراوانی از والدین و متخصصین وجود دارند که حاکی از آن است

 که حذف این مواد غذائی از رژیم غذائی کودک باعث پیشرفت چشمگیر و بهبود رفتاری شده است .

در برخی از کودکان اُتیستیک مشاهده شده است

 که پروتئین هائی نظیر گلوتن و کازئین به خوبی شکسته نمی شوند

 و باعث بروز مشکلاتی در کودک می شوند .

حذف این پروتئینها در این کودکان می تواند به رفع اختلالت گوارشی در آنها کمک کند

 و در نتیجه رفتارهای اختلالی ناشی از آن نیز رفع می گردند .

 گلوتن در غلات و کازئین در لبنیات وجود دارند . باید توجه داشت

 که در صورت وجود این مشکل در کودک شما ، نباید غلات و لبنیات به یکباره از رژیم غذائی کودک حذف شوند

 زیرا ممکن است این قطع ناگهانی خود باعث بروز مشکلات دیگری شود . برای این منظور بهتر است

 با یک متخصص تغذیه مشورت شود تا نحوه حذف این مواد و تغییر مناسب رژیم غذائی به شما آموزش داده شود

بازی درمانی چیست؟

بازی راه طبیعی است که کودک می تواند به ابراز وجود بپردازد .

 بازی زبان رمزی کودکان محسوب می شود و کودکان می توانند

از طریق بازی، تجارب و هیجان های خود را به شکلی طبیعی و خود التیام بخش ابراز دارند. بازی کودک صحبت او و اسباب بازیهایش کلمات او را تشکیل می دهند. بازی کمک می کند با کودک رابطه برقرار کنیم، به کودک نیز کمک می کند تا دغدغه ها و ناراحتی هایش را بروز دهد، همچنین بازی برای سنجش و ارزشیا بی به کار می آید و رشد او را تسریع می کند. برای بازی ویژگیهای عام و مشترکی را می توان بر شمرد. بازی فعالیتی لذت بخش و در نتیجه ذاتاً انگیزه بخش است. در اثنای بازی، کودک بیشتر به خود بازی توجه دارد تا نتیجه ی پایانی آن و اغلب غرق آن می شود. بازی برای کودک دنیایی خیالی محسوب می شود یا به تعبیری دیگر کیفیتی رویایی برایش دارد. بازی فعالیتی تغییرپذیر است، می تواند رشد بهنجار را در کودک سرعت بخشدو جلوی رفتار نا بهنجار او را بگیرد. کودک هنگام بازی احساس آرامش می کند و برای کودکان راهی طبیعی است تا خودشان را ابراز کنند، چیزهایی را که دوست دارند بروز دهند، احساس امنیت کنند و اعتماد به نفس آنها افزایش یابد. یک ویژگی مهم دیگر بازی آن است که در بازی دیگر صحبت از ارزشیابی و قضاوتی که بزرگترها به عمل می آورند در میان نیست و کودک نگران نیست که خطا یا اشتبا هی را مرتکب شود.

بازی درمانی گروهی

برای کودکان 2 تا 12 ساله ی دارای مشکلات یا تجارب مشابه که رفتارهای نا بهنجاری بروز می دهند می توان از بازی درمانی گروهی استفاده کرد. در بازی درمانی گروهی، کودکان باید از تلاش برای جلب توجه یا الگو قرارگرفتن اجتناب کنند. در گروه باید در کنار هر شش کودک یک بزرگسال وجود داشته باشد و در گروهی که دو بزرگسال حاضر هستند، نباید بیش از ده کودک قرار گیرند. فاصله ی سنی کودکانی که در یک گروه قرار می گیرند. نباید بیشتر از3 سال باشد . کودکان همگی باید از وضعیت اجتماعی و قومی مشابهی برخوردار باشند و اختلاف بهره ی هوشی شان از15 نمره بیشتر نباشد. مختلط بودن دختر و پسر در یک گروه به سن اعضای گروه، نوع گروه و هدف های گروه بستگی دارد.

عروسک بازی

عروسک این فرصت را برای کودکان فراهم می آورد تا احساساتشان را ابراز کنند، رویدادهایی را که برایشان اضطراب زا بوده اند، دوباره اجرا نمایند و رفتارهای تازه ای نشان دهند. عروسک همچنین کودکان را قادرمی سازد مهارتهای ارتباطی خود را پرورش دهند و برتنهایی غلبه کنند ،به عزت نفس برسند، هیجانشان را آزاد سازند و تصمیم بگیرند.کودکان می توانند با استفاده از عروسک به قصه گویی بپردازند و رویاهایشان را به اجرا درآورند. با عروسک بازی کودکان احساساتشان را نمایش می دهند و افکار خود را به منصه ی ظهور می رسانند. کودک با عروسک می تواند شخص دیگری را خلق کند تا به او چیز هایی بگوید و با او کارهای بکند که با همان شخص در عالم واقع قادر به انجام آن نیست. سرانجام عروسک، می تواند آماج خشم و احساسات تند قرار گیرد، یعنی عروسک شیئی برای جابجایی عواطف کودک باشد، به طوری که کودک خشم خود را به روشی صحیح ابرازکند. یک مزیت عروسک بازی آن است که کودک می تواند داستانی با شخصیت های بی نام خلق کند و با استفاده از این شخصیت ها دل مشغولی های خویش را ابراز نماید. عروسک بازی همچنین فعالیتی نتیجه بخش برای گروه های کثیر یا اندک از کودکان است.

• چند نکته را در انتخاب عروسک باید در نظر داشت:
  •  استفاده از آنها سهل و آسان باشد. 
  • فاقد نماد پردازی همگانی و کلی باشد .
  • هم بچه ها و هم بزرگترها بتوانند آنها را حمل کنند یا بردارند و بر زمین بگذارند .
  • لطیف و نرم یا دوست داشتنی باشند و نه سفت و سخت و انعطاف ناپذیر، مگر آنکه بخواهیم عروسک خیمه شب بازی یا عروسکی برای مقصودی خاص انتخاب کنیم.
  • بتوان آنها را تمیز کرد .
    

سن بازی

شن بازی یک روش خود درمانی برای کودک است. در شن بازی لمس کردن شن، شکل درست کردن با آن، قالب گیری با آن و نیز پاشیدن شن با دست برای کودکان یک بازی لذت بخش است بعضی بچه ها با شن بازی احساس امنیت، آرامش و تسکین می کنند. کودک هنگام شن بازی با نمایاندن برخورداری از احساس تسلط و کنترل، تضادها و تعاملات روحی خویش را بر طرف می کند. شن بازی وسیله ای مطلوب برای کودکانی است که خود را ناتوان می بینند، کودکانی که دچار آسیب روحی شده اند و آنهایی که در معرض عواطف شدید قرار داشته اند. بازی با ظرف شن، روشی مطلوب برای کمک به کودکان است تا بر ناراحتی عاطفی خود فایق آیند. در گروهی از کودکان خردسال، به هر کودک 30تا 60 دقیقه در هفته وقت داده شد تا با ظرف شن بازی کنند. معلمانی که شاهد این فعالیت کودکان بودند، می گفتند آن دسته از کودکان که برای غلبه بر احساس غمگینی، خشم و دلسردی خود با روش بازی با شن مورد درمان قرار گرفته بودند، پس از بازگشت به کلاس آرامش بیشتری نشان می دادند. معلمان روش بازی شن را تایید می کردند.