اتیسم چیست ؟

اتیسم ناتوانی رشدی شدیدی است که در سه سال اوّل زندگی بروز می کند و نتیجه اختلال عصبی است که بر عملکرد مغز تأثیر می گذارد . اتیسم ونشانه های رفتاری آن ، در150تولد حدود یک مورد رخ می دهد . اتیسم در پسران چهار برابر دختران دیده می شود .

اتیسم نوعی اختلال رشدی است که با رفتارهای ارتباطی و کلامی غیرطبیعی مشخص می شود . علائم این اختلال در سه سال اول زندگی بروز می کند . علت اصلی اختلال ناشناخته است و در پسران شایعتر از دختران است وضعیت اقتصادی ، اجتماعی ، سبک زندگی و تحصیلات والدین نقشی در بروز اتیسم ندارد . این اختلال بر رشد طبیعی مغز در حیطه تعاملات اجتماعی و مهارتهای ارتباطی تأثیر می گذارد . کودکان و بزرگسالان مبتلا به اتیسم در ارتباط کلامی و غیرکلامی ، تعاملات اجتماعی و فعالیتهای مربوط به بازی مشکل دارند . این اختلال ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای آنان دشوار می سازد . در بعضی موارد رفتارهای خودآزارانه و پرخاشگری وجود دارد . در این افراد حرکات تکراری ( دست زدن ، پریدن ) و یا مقاومت در مقابل تغییر دیده می شود و ممکن است در حواس بینائی ، شنوائی ، لامسه ، بویایی و چشایی نیز حساسیتهای غیرمعمول نشان دهند . هسته مرکزی مشکل در اتیسم ، اختلال در ارتباط است پنجاه درصد کودکان اتیستیک قادر نیستند از زبان خود به عنوان وسیله اصلی برقراری ارتباط با سایرین استفاده نمایند . عدم بکاربردن ضمیر « من » از ویژگیهای کلامی این کودکان است . از مسایل دیگر تکلمی تکرار کلمات و جملات اطرافیان است   .

این کلمه از اصطلاح یونانی Autos    و به معنی خود ریشه گرفته است . در سال  1943  دکتر Kanner    این اختلال را شناسایی نمود و آن را  ‍‍”  اتیسم زودرس دوران کودکی “  نا‌‌مید. در زبان فارسی ؛ اتیسم را  ( در خود ماندگی ) ترجمه کرده اند.این اختلال ؛ یک عارضه رشدی پیچیده است و بر تمامی ویژگیهای رشدی کودک اثر میگذارد.

علایم ( ویژگیهای ) اتیسم

چهار ویژگی اصلی این کودکان عبارتند از :

1) درخود ماندگی یا عدم توانایی در برقراری ارتباط دوجانبه با دیگران از وایل زندگی.

 کودک اتیستیک ظاهری طبیعی دارد.گاه بسیار شلوغ و فعاّل است و گاه ساکت. رفتارهایی چون عدم اشتیاق به بغل شدن و عدم توجه به وقایع اطراف ، از ویژگیهای این کودکان است.

2) سرگرم شدن با اشیا‍ء به جای انسان.

این افراد با اشیاء ارتباط غیر طبیعی دارند. با اشیاء بازی نمی‌کنند بلکه به یک شیئ وابستگی غیرطبیعی پیدا می‌کنند.

اشیاء آشنا و ساده را بهتر قبول می‌کنند.وقتی مشغول دستکاری اشیاء هستند حس نمی‌کنند که آنها وجود خارجی دارند.در ارتباط با والدین رفتار بخصوصی دارند و به آنها نگاه نمی‌کنند.تماس چشمی برقرار نمی‌کنند یا میزان آن خیلی کم است. از کنار افراد بدون هیچ ارتباطی رد می‌شوند. از غیبت والدین نگران نمی‌شوند طوری که انگار آنها را نمی‌شناسند.با کودکان بازی نمی‌کنند . از تماس پوستی خوششان نمی‌آید و گاه عصبانی میشوند

3) رفتار وسواسی در برابر تغییرات .

این کودکان مانع تغییرات می‌شوند و از تنوع خوششان نمی‌آید . ترجیح میدهند که در یک وضعیت ثابت قرار داشته باشند. به همین دلیل از تعویض لباس ، تنّوع غذایی و تغییر محیط اطراف به شدت ناراحت می‌شوند.

4) اختلال در ایجاد ارتباط کلامی .

مهمترین علامت این کودکان عدم توانایی در استفاده کردن از زبان و گفتار است. برای بیان نیاز‌های خود از جیغ زدن و اشاره کردن استفاده میکنند. البته این موارد همیشه هدف ارتباطی ندارد. گاهی گفتار خود بخودی دارند و حتّی ممکن است در سطح جمله نیز گفتار داشته باشند ولی این نوع گفتار هدف ارتباطی ندارد.مهمترین علامت گفتاری این کودکان ، استفاده از ضمایر معکوس است و جملات را بصورت طوطی‌وار تکرار می‌کنند. در زمینه‌های واج‌شناسی و واژگانی و صرف و نحو و معناشناسی مشکل دارند. .سن شروعِ این بیماری از تولّد تا حدود سه سالگی می‌باشد ولی در بین  4  تا  8   ماهگی بدلیل عدم وجود رفتارهای عادی میتوان آنرا تشخیص داد.

توانایی هوشی  : 60% این افراد بهرة هوشی پایین  50  دارند.20% بهرة هوششان بین  70-50  است و بقیه هوش بالای  70  دارند .

علل بروز اتیسم

اتیسم یک ناتوانی طولانی مدت است که منجر به اختلال عملکرد عصبی - روانی در فرد می شود . گر چه اتیسم عارضه نادری است اما شیوع اتیسم حتی تا  1  مورد در هر 150تولد زنده می رسد . اگر چه علت اصلی کاملاً شناخته شده نمی باشد اما در سالهای اخیر تحقیقات و مطالعات زیادی در این زمینه صورت گرفته است . تحقیقات تأکید زیادی بر منشاء زیست شناختی و عصب شناختی در مغز دارد . در بسیاری از خانواده ها سابقه اتیسم و یا اختلالات مربوط به آن وجود داشته است که مسائل مربوط به ژنتیک و ایمن شناسی در بحث سبب شناسی مطرح می گردد . تابحال ژن خاصی که مربوط به اتیسم باشد شناخته نشده است و پژوهشگران در مورد نقش ژنتیک در علت شناسی اتیسم اختلاف نظر دارند اما عده ای از آنها ترکیب چندین ژن را بعنوان علت اختلال مطرح می کنند . چندین نظریه درباره اتیسم مطرح شده که هیچ یک به طور دقیق اثبات نشده است   .   ( انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان ایران )

تحقیقات جاری نشان می دهد هر چیزی که بتواند در سیستم عصبی مرکزی آسیب ساختاری یا عملکردی ایجاد کند ضمنا" می تواند سندرم اتیسم را به وجود آورد . ما ویروسهای مشخص و شرایط ژنتیکی شناخته شده ای را می شناسیم که با اتیسم همراه هستند . بعلاوه بندرت اتفاق می افتد که خانواده ای بیشتر از یک کودک مبتلا به اتیسم داشته باشد . تا این مرحله اعتقاد بر این است که در حدود 10 % موارد اتیسم می تواند عامل ژنتیکی داشته باشد .

روشهای درمانی

تعدادی از روشهای درمانی - توانبخشی شامل موارد زیر هستند   :

_دارو درمانی  

_رفتار درمانی  

_گفتار درمانی

تاکنون فقط یک درمان با گذشت زمان پذیرفته شده و برای همه کودکان اعم از طبیعی  یا مبتلا به اتیسم مؤثر بوده است : برنامه های آموزشی سازمان یافته متناسب با سطح رشد عملکرد افراد ، سایر درمانها ممکن است در مراحل مختلف زندگی این افراد مهم باشند . ما به چند روش درمانی موجود برای کودکان اُتیستیک اشاره خواهیم کرد .این برنامه ها برای کودکان زیر  3  سال طراحی شده اند ولی می توان از آنها برای کودکان بزرگتر هم بهره برد.همانطور که قبلاً ذکر کردیم انتخاب روش مؤثر باید با مشورت متخصص اُتیسم و در نظر گرفتن همه جوانب باشد . بسیار مهم است که شما خصوصیات ، اختلالات و سطح هوشی کودک خود را خوب بشناسید و در برنامه درمانی او روشهائی را که میتوانند بهترین نتایج را بدهند منظور کنید . ممکن است شما تمامی نیازهای درمانی کودک خود را در یک برنامه پیدا نکنید در این صورت بهتر است با مطالعه دقیق در سایر برنامه های درمانی روشهائی را که به کودک شما کمک می کنند انتخاب کرده و در برنامه درمانی او قرار دهید . تمامی متخصصین در امر اُتیسم معتقدند که تشخیص زودهنگام و شروع درمان در سنین کم بهترین نتایج را دربر خواهند داشت . اگر کودک هر چه زودتر در برنامه درمانی قرار گیرد ، زودتر هم به سطح رفتارهای عادی خواهد رسید . همچنین افراد متخصصی که بر روی کودکان اُتیستیک سالها کار کرده اند معتقدند هر چه برنامه درمانی منظم تر و دارای ساختار دقیقتری باشد می توان نتایج بهتری را بدست آورد . با توجه به مشکلات و اختلالات خاصی که در بیماران اُتیستیک مشاهده می شود یک برنامه درمانی مناسب باید این نیازها را برآورده کند : رشد و بهبود رفتارهای اجتماعی کودک ، توانائی برقراری ارتباط ، تصحیح رفتاری ، و بهبودی مشکلات مجموعه حواس پنجگانه . گاهی یک برنامه از متعلقات زیادی برای کمک به فرد اُتیستیک برخوردار است .برای مثال برنامه درمانی یک کودک می تواند شامل گفتار درمانی ، رشد و بهبود رفتارهای اجتماعی و دارو درمانی باشد و برنامه درمانی کودک دیگر از رشد و بهبود رفتارهای اجتماعی ، بهبود مجموعه حواس پنجگانه و تغییرات رژیم غذائی تشکیل شده باشد .